زمانی که صحبت از برنامه نویسی C++ می شود ممکن است ناخودآگاه یاد سختی، برنامه های کنسول و خط فرمان بافتیم. حقیقت هم این است که نوشتن یک برنامه با رابط گرافیکی و پنجره های مختلف به زبان C++ کار سخت و دشواری است و نیازمند نوشتن خطوط بسیار زیادی از کد است.

اما با استفاده فریم ورک Qt می توان به سادگی و با استفاده از قدرت و سرعت زبان C++ برنامه های کاربردی برای هر سیستم عاملی تهیه کرد

qt

Qt چیست

کیوت (به انگلیسی: Qt)‏ مجموعه‌ای از کتابخانه‌ها و سرآیندهای نوشته شده به زبان C++ است که به برنامه‌نویس امکان توسعه آسان نرم‌افزارهای کاربردی را می‌دهد. کیوت شامل چندین کلاس برای کار با واسط گرافیکی، چندرسانه، ابزارهای پایگاه‌داده، شبکه و ... است. نرم‌افزارهای نوشته شده با ابزار کیوت قادرند تا با استفاده از یک کامپایلر زبان سی‌پلاس‌پلاس برای طیف وسیعی از سیستم‌عامل‌ها از جمله گنو/لینوکس (نسخه‌های رومیزی و وسیله‌های قابل حمل)، ویندوز، ویندوز CE، مک‌اواس، آندروید و ... کامپایل شوند. بدین ترتیب حمل نرم‌افزار نوشته شده بدون تغییر در متن کد نوشته شده امکان‌پذیر است. از کیوت در زبان‌های برنامه‌نویسی متعددی مانند سی++ و جاوا و پایتون می‌توان استفاده‌کرد.

به زبان ساده تر شما می توانید با Qt برنامه ای به زبان C++ بنویسید و بدون تغییری آن را در هر سیستم عاملی کامپایل و اجرا کنید.

از جمله دلایلی که Qt را بسیار محبوب کرده است می توان به نکات زیر اشاره کرد:

  • ساختار قوی و مستحکم بر طبق اصول برنامه نویسی
  • فابلیت اجرا بر روی چندین سیستم عامل (Cross Platform)
  • مستندات فنی کامل
  • کتابخانه های کامل برای کار با دیتابیس، شبکه، کارهای گرافیکی و غیره
  • منابع بسیار و جامعه پویا از توسعه دهندگان
  • ابزارهای قدرتمند برای توسعه مانند Qt Creator و Qt Designer

تاریخچه

دو نفر از بنیانگذاران Trolltech در سال 1991 توسعه Qt را شروع کردند. در ابتدا Qt فقط در ویندوز و لینوکس قابل استفاده بود. سپس به مرور پشتیبانی از Mac هم به آن افزوده شد. در سال 2008 نوکیا شرکت Trolltech را به خدمت گرفت تا از Qt برای سیستم عامل symbian استفاده کند. اکنون نوکیا قصد استفاده از سیستم عامل مایکروسافت را بر روی گوشی های خود دارد و سیستم عامل های ویندوز 8 و آندروید جایگزین سیمبین به منظور توسعه و پشتیابنی توسط Qt شده اند.

سیستم عامل های مورد پشتیبانی

با استفاده از Qt می توان برای بسیاری از سیستم عامل ها برنامه ساخت. لیست سیستم عامل های مورد پشتیبانی در زیر آورده شده است.

  • Windows - ویندوز XP, Vista, 7 و 8
  • OS X - برای Apple
  • Embedded Linux - برای سیستم های توکار مانند Raspberry Pie
  • Wayland
  • QNX / BlackBerry 10
  • Android
  • iOS
  • VxWorks
  • Windows CE

محیط های توسعه

محیط‌های توسعه مختلفی برای تولکیت Qt وجود دارد که اکثراً توسط برنامه‌نویسان علاقمند به این تولکیت ایجاد شده‌اند. جدیدترین محیط توسعه این تولکیت Qt Creator نام دارد که توسط صاحب جدید آن یعنی نوکیا ایجاد شده‌است.

Eclipse نرم افزار دیگری است که با استفاده از افزونه‌ای قادر است تا محیطی برای برنامه‌نویسی Qt باشد.

همه نسخه‌های Qt محدوده‌ی وسیعی از کامپایلرها را پشتیبانی می‌کنند که از جمله‌ی آنها GCC و مایکروسافت ویژوال استودیو هستند.

مجوز

Qt در دو نسخه منبع باز و تجاری عرضه می‌شود، نسخه تجاری آزاد برای هر نوع توسعه نرم‌افزار است. در حالی که نسخه منبع باز محدود به توسعه نرم‌افزار در قالب مجوزهای جی‌پی‌ال و QPL است. البته بعد از خرید Qt توسط شرکت نوکیا و از نسخه 4.5 به بعد امکان توسعه نرم‌افزار در قالب مجوز ال‌جی‌پی‌ال نیز به مجوزهای نسخه منبع باز اضافه شده است.

از Qt در کجا استفاده می شود

برنامه های متعددی از فریم ورک Qt استفاده می کنند که بسیاری از آنها بسیار معروف و پر کاربرد هستند. برای مثال تمامی نرم افزارهای تولیدی KDE بر پایه Qt هستند همچنین نرم افزار معروف پخش فایل های صوتی و تصویری VLC و همینطور نرم افزار ساخت تصاویر سه بعدی Maya هم از این فریم ورک استفاده می کند. علاوه بر این سازمان ها و شرکت های بزرگی برای توسعه کارهای خود از این فریم ورک استفاده می کنند. در زیر لیست بعضی از معروف ترین آنها آورده شده اند.

  • سازمان فضایی اروپا
  • استودیوی DreamWorks
  • نسخه ی لینوکس Google Earth
  • Panasonic
  • Skype
برای کار با کیوت از سایت پروژه کیوت آخرین نسخه آن را دانلود کنید و بعد از نصب شروع به برنامه نویسی با آن کنید. هرگاه که به مشکلی برخوردید می توانید از مستندات کیوت و یا انجمن های آن کمک بگیرید.